Ιερές Σκήτες

Κτισμένη σε ομαλή τοποθεσία, κοντά στη θάλασσα, η Νέα Σκήτη κατοικήθηκε το 1760 και υπάγεται στη μονή του Αγίου Παύλου. Αποτελείτει από 37 περίπου 37 κελλιά και καλύβες και οι 60 περίπου μοναχοί ασχολούνται με την αγιογραφία, τη χρυσοχοΐα, τη μουσική, την ιεροξυλογλυπτική και την καλλιέργεια της γης. Στη βιβλιοθήκη του Κυριακού φυλάγονται 20 χειρόγραφοι κώδικες, 500 έντυπα, άμφια, σταυροί, λείψανα αγίων κ.ά. Σπουδαίοι αγιογραφικοί οίκοι της σκήτης θεωρούνται των Κυριλαίων, Αβραμαίων, Χαλδέζων, Γέροντος Βαρλαάμ (Ροφοί) κ.ά. Υπεύθυνος για τη φιλοξενία των επισκεπτών και την καθαριότητα είναι ο Δίκαιος που εκλέγεται κάθε χρόνο, αλληλογραφεί για τα κοινά ζητήματα των μοναχών και φροντίζει για τη συντήρηση, την ευπρέπεια και τη λειτουργία του Κυριακού, όπου τελείται λειτουργία κάθε Κυριακή.

Στη σκήτη τέλος ασκητεύει ο καλλιτέχνης ο καλλιτέχνης μοναχός Κάλλιστος του οποίου τα έργα διακρίνονται για την πνοή και τον ρεαλισμό τους.

Σε μία αληθινή όαση με πλούσια βλάστηση και άφθονα νερά βρίσκεται η σκήτη της Αγίας ‘Αννας που απέχει 5 ώρες από τη Λαύρα και 1 από τη μονή Αγίου Παύλου. Η σκήτη είναι η πιο παλιά και η πιο μεγάλη του Όρους. Ιδρύθηκε το 16ο αιώνα και αποτελείται σήμερα από 50 περίπου κελλιά και καλύβες. Κοντά στη θάλασσα διακρίνονται τα ερείπια της αρχαίας μονής Βουλευτηρίων. Οι μοναχοί της ασχολούνται με τη ζωγραφική, τη χειροτεχνία, τη μικροτεχνία και την καλλιέργεια της γης. Πνευματικοί άνθρωποι οι Αγιαννανίται μοναχοί, με αλτρουϊστικές διάθεσεις, όπως και όλοι οι μοναχοί του Όρους, μοιράζουν το ψωμί τους με τους ασκητές –ερημίτες που μένουν στους αφιλόξενους βράχους των Καρουλιών. Ο κεντρικός ναός της σκήτης, το Κυριακό, τιμάται στο όνομα της Αγίας Άννας και κτίσθηκε στην αρχή από τον Πατριάρχη Διονύσιο Βάρδαλη το 1666. Μεγάλωσε ο ανός και τοιχογραφήθηκε από το 1752 μέχρι το 1755. Η βιβλιοθήκη περιέχει τρεις περγαμηνούς κώδικες, 200 χειρόγραφα και 700 έντυπα. Για τον καταρτισμό της βιβλιοθήκης εργάστηκε ο γνωστός υμνογράφος μοναχός Γεράσιμος Γερασιμάκης. Σπουδαίοι αγιογραφικοί οίκοι θεωρούνται των αδελφών Κάρτσωνα, του γέροντος Ανανία κ.ά.

Τρεις ώρες περίπου από τη Λαύρα και σε 100 μέτρα υψόμετρο από τη θάλασσα βρίσκεται η σκήτη Καυσοκαλυβίων σκαρφαλωμένη κυριολεκτικά πάνω στους βράχους.

Το Καθολικό της Σκήτης, που καλείται Κυριακό, χτίστηκε το 1745 και τοιχογραφήθηκε στα τέλη του 18ου αιώνα. Η βιβλιοθήκη περιέχει 23 κώδικες και μερικές εκατοντάδες έντυπα. Εκεί φυλάγονται ακόμα άμφια, εικόνες, λειτουργικά σκεύη, σταυροί, λείψανα αγίων κ.ά.

Μια ώρα δρόμο πάνω σε λόφο κάπου 250 μέτρα από τη θάλασσα, βρίσκεται η Ρουμάνικη σκήτη του Προδρόμου. Χτίστηκε το 1857 και είναι κοινόβια. Ιδρύθηκε από τους μοναχούς Νεκτάριο και Νήφωνα και τιμάται στο όνομα Ιωάννου του Προδρόμου. Ο ναός έχει νεότερες τοιχογραφίες. Σήμερα έχει ελάχιστους μοναχούς.

Τριάντα λεπτά βόρεια της μονής Βατοπεδίου βρίσκεται η Σκήτη του Αγίου Δημητρίου σε ένα πυκνοδασωμένο τοπίο γεμάτο μεγαλοπρέπεια και επιβλητικότητα. Ο κεντρικός ναός της που καλείται «Κυριακό» ιστορήθηκε το 1755, ο δε εξωνάρθηκας του το 1806. Η βιβλιοθήκη περιέχει χειρόγραφα και έντυπα. Οι μοναχοί ασχολούνται με γεωργικές κυρίως εργασίες και ελάχιστοι με εργόχειρα. Αριθμεί 15 κελλιά και ισάριθμους μοναχούς.

Δέκα λεπτά από το μοναστήρι απέχει το περίφημο κελλί του Αγίου Προκοπίου που το αρχικό του χτίσιμο ανάγεται στον 11ο αιώνα. Είναι χτισμένο σε ένα καταπράσσινο τοπίο και έχει τοιχογραφίες της Μακεδονίτικης Σχολής.

Βορειοδυτικά στις Καρυές και σε απόσταση 500μ. βρίσκεται η Ρώσικη Σκήτη του Αγίου Ανδρέου. Στα μέσα του 18ου αιώνα, ο μοναχός Βησαρίωνας αγόρασε ένα κελλί που δεν ήταν άλλο από εκείνο που σιγά σιγά επρόκειτο να ξεπεράσει σε οικοδομές και μοναχούς τα μεγαλύτερα μοναστήρια του Όρους. Ο κεντρικός ναός της Σκήτης θεωρείται ο μεγαλύτερος των Βαλκανίων και τιμάται στο όνομα του Αποστόλου Ανδρέα. Έχει μήκος 60μ., πλάτος 33 και ύψος- από το δάπεδο- 29 μέτρα. Θεμελιώθηκε το 1867. Παλαιότερα είχε 700 Ρώσους μοναχούς. Λέγεται και Σεράγι, δηλ. ανάκτορο, από τις μεγαλοπρεπείς οικοδομές του ή Σέι-ραη που σημαίνει κατά τους Ρώσους «ούτος ο Παράδεισος».

Το 1958 καταστράφηκε από πυρκαγιά η δυτική πλευρά της Σκήτης και μαζί με αυτή 20.000 τόμοι βιβλίων με πολλά κειμήλια και άγνωστα χειρόγραφα. Σήμερα δεν έχει μοναχούς. Ανήκει στη μονή Βατοπεδίου και παραμένει ένας μόνο Έλληνας μοναχός που λέγεται «Προσμονάριος».

Δυτικά της μονής των Ιβήρων, μία ώρα μακριά και σε ύψος 200 μέτρα, βρίσκεται η ελληνική σκήτη του Προδρόμου. Είναι ιδιόρρυθμη και έχει ιδρυθεί το 1779. Οι μοναχοί της σκήτης ασχολούνται με την καλλιέργεια της γης, την αγιογραφία, την ξυλογλυπτική.

Η Σκήτη του Αγίου Παντελεήμονος που ανήκει στη μονή Κουτμουμουσίου απιτελείται από 19 κελλιά και βρίσκεται κοντά κοντά στις Καρυές. Ιδρύθηκε το 1785 και έχει αξιόλογη βιβλιοθήκη σε χειρόγραφους κώδικες και έντυπα. Οι πατέρες της Σκήτης ασχολούνται κυρίως με την καλλιέργεια της γης, την αγιογραφία, τη βιβλιοδετική, τη ραπτική κ.ά. Στην τοποθεσία που είναι κτισμένη η Σκήτη, λέγουν πως υήρχε πολιτεία κατά τους αρχαίους χρόνους.

Στην βορειανατολική πλευρά του Άθω βρίσκεται η σκήτη του Λάκκου που ανήκει στη μονή Αγίου Παύλου. Βρίσκεται σε υψόμετρο 280μ. από τη θάλασσα και κτίστηκε το 18ο αιώνα. Το Κυριακό κτίστηκε το 1900. Σήμερα έχει 20 περίπου καλύβες όπου ασκητεύουν Ρουμάνοι μοναχοί.

Ιδρύθηκε το 1795 από το γνωστό Ρώσο μοναχό Παίσιο Βελιτσκόφσυ. Λίγο αργότερα προστέθηκαν τεράστια οικοδομήματα και μεγαλοπρεπής κεντρικός ναός που ανακαινίστηκε το 1900. Μεταξύ των πολλών κειμηλίων που έχει ένα θαυμάσιο αρτοφόριο, σταυροί ευλογίας, ιερά άμφια, λειτουργικά σκεύη κ.ά. Μεταξύ των μοναχών διακρίνεται ο ηγούμενος αρχιμανδρίτης π. Σέργιος. Από τις Καρυές η Σκήτη απέχει μία ώρα, ενώ από τη μονή Παντοκράτορος, όπου και ανήκει, είκοσι πέντε λεπτά.

Βορειοανατολικά της μονής και σε απόσταση μιας οδοιπορικής ώρας βρίσκεται η σκήτη του Ξενοφώντος που ιδρύθηκε το 1766 από τον ιερομόναχο Σίλβεστρο και από τους γέροντες Αγάπιο και Ευφραίμ. Αποτελείται από 15 περίπου καλύβες και από το Κυριακό που κτίστηκε τον ίδιο χρόνο, Ο νάρθηκας ξανακτίστηκε το 1901 από τους μοναχούς. Η βιβλιοθήκη περιέχει 360 χειρόγραφους κώδικες και 550 έντυπα. Μεταξύ των κειμηλίων είναι άμφια, σταυροί, εικόνες, λείψανα αγίων κ.ά.